Berichten over achtkarspelen

Mei nocht en wille haw ik yn dizze nota Frysk taalbelied de plannen fan de gemeente lêzen om it Frysk noch mear te stimulearjen yn ús gemeente. It begjint fuort goed mei in prachtich gedicht fan ús wâldsjonger Marcel Smit. Allerearst derfoar grutte kompliminten.

Yn it algemien is der yn dize nota op alle mooglike terreinen neitocht op hokker wize de Fryske taal stimuleare wurde kin. Fan it konsultaasjeburo oant it bedriuwslibben en fan skoallen oant kultuer en media. Der komme ferskate ideeën nei foaren wer we as fraksje efter stean en bliid fan wurde. Goed ek om te sjen dat de ideeën fan de jongerenried opnaam binnen. Ek kinne we ús goed foarstelle dat de pear oerkes yn de wike dy beskikber wiene foar it taalbelied te min binne en der in oanfraach is foar útwreiding fan de beskikbare oeren

Voor ons licht de Omgevingsvisie. Een visie die op inhoud als is besproken door de vorige gemeenteraad. Die versie is vervolgens voor inspraak opengesteld. Puur technisch kunnen we ons dan ook vanavond beperken tot inspraakreacties en of die reacties goed zijn verwerkt in de versie zoals die dan nu voor ons ligt. Maar dat gaat ons wat te kort door de bocht. Als eerste omdat we willen onderstrepen dat er veel goede dingen in de Visie staan. Zaken waar we als CU precies of bijna precies dezelfde kijk op hebben.

Passende woningen voor onze inwoners. Aandacht voor sterke gemeenschappen en aandacht voor mensen die het zo makkelijk zelf niet redden. Een leefomgeving die uitnodigt om te bewegen en die veilig en groen is. Een leefomgeving waarin aandacht is voor klimaatverandering en biodiversiteit. De Visie beschrijft een omgeving die grotendeels overeenkomt met hoe wij de ideale omgeving zien. Als CU zullen we dan ook zeer overtuigd in kunnen stemmen met de voorliggende visie.

Met deze doelgroepenverordening kunnen  we de kans op een nieuwe woning voor de minder kapitaalkrachtige inwoners vergroten. Dit is een mooi streven maar tegelijk doen we hiermee vooral een symptoombestrijding. Dat deze verordening is opgesteld heeft er mee te maken dat de woningmarkt verstoord is. Daar zijn verschillende redenen voor maar één van de belangrijkste redenen is dat vraag en aanbod niet dusdanig in balans zijn dat er een betaalbare woningbouwprijs voor genoeg mensen ontstaat. Een eenvoudige economische wet is dat wanneer en meer vraag is dan aanbod de prijs stijgt. Er is te weinig aanbod van nieuwe woningen en dat betekent dat de prijs hoogt blijft en bouwers vooral woningen bouwen waarop hogere winstmarges kunnen worden behaald. De markt voor nieuwbouw woningen is complex; prijsvorming en betaalbaarheid hebben te maken met de kosten van bouwmaterialen, kosten van personeel, grondprijzen, ingewikkelde regelgeving en langzaam verlopende procedures en de stand van de rente.  In zo’n complex samenspel is het goed dat je als overheid je verantwoordelijkheid neemt om bepaalde doelgroepen extra te beschermen tegen de grillen van de markt. Dat kunnen we gaan doen met deze doelgroepenverordening. Als ChristenUnie zijn we daar een voorstander van. We doen dat wel met de oproep, zoals ik die hier veel vaker heb gedaan, om vol te blijven inzetten op meer woningbouw in Achtkarspelen. Op die manier doen we niet aan symptoombestrijding maar pakken we echt onze verantwoordelijkheid om het probleem aan de bron aan te pakken.

Allereerst dank aan het college en medewerkers voor al het werk wat verzet is om deze kadernota te maken. De zevende kadernota die ik meemaak in mijn raadsperiode en de meest vreemde tot nu toe. Omdat ten tijde van het maken van deze Kadernota nog geen duidelijkheid was over fusie of ontvlechting worden veel plannen en vooral fte’s als tijdelijk opgevoerd en gedekt uit de reserve. Dit baart ons wel zorgen, want hoe moet dat dan verder nu we weten dat er een ontvlechting gaat komen? Want van de meeste fte’s lijken deze structureel nodig te zijn en niet voor één of twee jaar. We zien het echt somber in en dan kan iemand wel verkondigen dat geld niets betekent, dat geld geen dienstverlening is, maar hoe kan je zonder geld zorgen voor een goede dienstverlening? Hoe kunnen we onze inwoners ten dienste zijn als er nergens geld voor is en de aandacht van het (waarschijnlijk weinige) personeel naar de ontvlechting gaat? Dit wordt ons inziens de grootste uitdaging de komende tijd. Het is zo makkelijk gezegd dat het niet om geld draait als je zelf geld hebt. Maar om de goede dingen te kunnen doen voor onze inwoners is geld wel noodzakelijk naast goed personeel. Er was al gevraagd de Kadernota te behandelen met de hand op de knip en dat zal nu helemaal moeten. We komen dan ook met een aantal moties die in elk geval weinig kosten, maar hopelijk wel wat opleveren.

De gemeenteraad heeft de afgelopen maanden veel gesproken over de toekomst van onze gemeente. Gaan we fuseren met de gemeente Tytsjerksteradiel of gaan we de bestaande samenwerking met hen afbouwen en gaan we zelfstandig verder? Aan dit onderwerp zit ook wel een historisch randje. De gemeente Achtkarspelen bestaat al heel lang. Al rond het jaar 1000 zou al melding wordt gemaakt van Acht Kerspelen. Tegelijk is de gemeente als organisatie natuurlijk geen museum. De organisatievorm moet passen bij het doel; dienstbaar zijn aan de inwoners. Dat vraagt op sommige momenten weer een heroverweging. Met welke organisatievorm kunnen we als beste de inwoners dienstbaar zijn? Op die vraag hebben we als gemeenteraad afgelopen donderdag een richtinggevend antwoord willen geven..

De jaarrekening van 2022 lijkt een herhaling van het jaar daarvoor. Ook toen mochten we een positief resultaat wegschrijven naar de algemene reserve. Nu spreken we met 4 miljoen meer van een positief resultaat van 6,2 miljoen. Met de onzekere financiële toekomst is dat geen overbodige luxe. Het lijkt dan ook een verstandige keuze van het college om het volledige resultaat in de reserve te storten. Toch denken wij als ChristenUnie net even anders en zien we liever dat er een deel wordt geïnvesteerd in de samenleving. Nu we weten dat er op veel gebieden een tekort aankomt en dat de zwakste inwoners als eerste raakt, is het zaak om onze inwoners weerbaar te maken. Voorkomen is beter dan genezen, versterk daarom juist nu de samenleving. Gezien de onzekere financiën vanaf 2026 is het niet verstandig dat te doen met structurele uitgaven, maar kunnen we nu wel incidentele maatregelen nemen om te kijken waar projecten met een preventief karakter aan de achterkant besparingen opleveren. Dat is niet alleen een financiële keus, maar juist bedoeld om persoonlijk leed bij inwoners te voorkomen. We verwachten daarin meer ambitie bij dit college en denken aan pilots voor schuldhulpverlening, budgetcoaching, energie ongelijkheid en onderwijsachterstanden. 

Voor ons ligt het organisatieplan voor de afdeling Ruimte. Deze afdeling levert een belangrijke bijdrage aan het op een verstandige manier omgang met onze leefomgeving. Er komt ook wel wat op deze afdeling af. Veranderde wetgeving in de vorm van de omgevingswet en ook behoorlijk wat bestuurlijke ambities. Eén van die ambities betreft de woningbouw. Terechte bestuurlijke ambities. Veel van onze inwoners staan te springen om een woning in één van onze dorpen. Vorige week heeft een deel van de gemeente raad gesproken met de jongeren raad. Dat ging over de mogelijke fusie met Tytsjerksteradiel, maar de jongeren is ook de vraag gesteld wat ze belangrijk vinden. Daar werd opvallend vaak de woningbouw genoemd. Eén van de jongeren vertelde dat ze  een baan in het onderwijs had gekregen en dat graag een woning voor haar zelf willen. Dat lijkt eerst niet te gaan lukken. Ze noemde ook dat een vriendin van haar weer graag naar onze gemeente toe zou komen maar door gebrek aan woonruimte zit ze nog op kamers in Groningen. Ik denk dat we allemaal wel weten dat deze verhalen niet op zichzelf staan. We kennen allemaal de voorbeelden. De gemeente is niet de enige speler op het veld van de woningbouw, maar wel een hele belangrijke.  En daar zit voor ons als ChristenUnie wel een groot punt voor zorg. We moeten namelijk constateren dat er veel bouwplannen ernstige vertraging oplopen. Het is vervelend om te zeggen maar van initiatiefnemers horen we vaak dat ze gebrek aan medewerking van de gemeente ervaren. Op deze plek wil ik opnieuw het initiatief van Sprank onder de aandacht brengen. Als deze mensen mij aanschieten met hun zorgen en frustraties dan luister je met plaatsvervangende schaamte. Vorige week hadden we hier in de informatiecarrousel de gebroeders Storm uit Harkema. Zij komen geen steek verder met hun bouwplannen en gaan van het kastje naar de muur. En zo zijn er helaas meer voorbeelden. We willen niets aan doen aan het feit dat het werk door de vele regels  complex is geworden en dat de organisatie kampt met een hoog ziekteverzuim, maar het gaat niet goed. Er moet wat gebeuren. Onze inwoners ondervinden er schade van.

Het al dan niet fuseren van Achtkarspelen met Tytsjerksteradiel houdt ons als gemeenteraad behoorlijk bezig. Op dit moment werken beide gemeenten intensief samen. Vrijwel alle ambtenaren zijn ondergebracht in een gezamenlijke organisatie. Iedereen is het er over eens dat die vorm van samenwerken niet goed functioneert en dus moet worden gestopt. We kunnen er nu voor kiezen de samenwerking volledig af te bouwen en gescheiden verder te gaan of volledig te fuseren. In mijn vorige bijdrage in de Spreekbuis schreef ik hier ook al over. Ik vertelde toen dat we het als ChristenUnie belangrijk vinden om te weten wat de inwoners van Achtkarspelen hiervan vinden. Toen dacht ik nog dat dit geen bijzonder standpunt was maar inmiddels is gebleken dat een ruime meerderheid in de raad hier niets voor voelt. De meerderheid wil u als inwoners pas later in het proces om een mening vragen en ook alleen maar als er voor een fusie wordt gekozen. Dat is best opmerkelijk omdat de meeste partijen, ook op deze plek in de spreekbuis, vaak verkondigen dat ze u mening belangrijk vinden. Als ChristenUnie vragen we ons dan ook af waarom ze het nu niet willen. Zijn ze bang dat u het niet snapt? Zijn ze bang voor u mening? Een aantal partijen geeft aan dat ze het gescheiden verder gaan geen grote beslissing vinden en dat u daarom ook geen mogelijkheid nodig heeft om uw mening te laten horen. Ook dit is een bijzondere redenering. Het gescheiden verdergaan is een zeer dure variant waarbij het ook maar zeer de vraag is of de gemeente alle taken die op haar afkomen wel goed kan uitvoeren