Wijsheid en biodiversiteit
De afgelopen tijd stonden de dykswallen en elzensingels in Achtkarspelen hoog op de politieke agenda. Deze zo karakteristieke onderdelen van het Wâldse landschap zijn ons niet alleen dierbaar om het smûk skaadzjend beamtegrien, maar hebben voor de biodiversiteit en daarmee voor een duurzame toekomst ook een functie. Reden te meer om ze te beschermen met beleid. Maar wat kunnen we leren van Gods wonderlijke schepping, als het gaat over hoe om te gaan met die biodiversiteit en de natuur? Douwe van Oosten schreef er over in de Spreekbuis van 30 september.
De Okavangodelta in Botswana is een van de laatste plekken in Afrika waar olifanten hun eeuwenoude migratieroutes kunnen volgen; de Okavangadelta is beroemd omdat het een moerasdelta is, die een gedeelte van het jaar vol water staat. In maart-april botst vochtige lucht uit de Atlantische Oceaan tegen het hooggebergte van Angola, het resultaat is een meestal overvloedige regenval. Toch kan het nog maanden duren voordat het water de Okavango-delta bereikt, soms is de snelheid van het water maar 1 km per dag. Maar als de delta vol water staat is het een waar paradijs voor de Afrikaanse dieren. Van alle kanten stroomt het wild naar de Okavango. Totdat het water “verdwijnt” in de Kalahari-woestijn, de delta droogt uit. De olifanten beginnen hun riskante en lange trektocht naar de Zambezi-rivier, dwars door de woestijn.
De matriarch gaat voorop, vaak is de matriarch een 40-50 jaar oude olifantenkoe; zij heeft de gpspunten van de te nemen route in haar hoofd zitten. Zij heeft de kennis in huis om de kudde naar rust- en voederplaatsen te leiden, zij weet de plekken waar leeuwen het op hun kalveren hebben voorzien. Al die kennis gebruikt ze voor het leiden van de kudde naar plekken waar de olifanten kunnen overleven, de opvolgster van haar staat al klaar. Waarschijnljk maakt de matriarch al gebruik van de zesde serie kiezen, als deze zijn versleten zal ze niet meer kunnen eten. Langzaam zal ze verzwakken, totdat ze uiteindelijk achterblijft en zal sterven. Maar de toekomst van de kudde is verzekerd in haar opvolgster, ik hoop dat ze nog eeuwenlang hun trektocht mogen maken.
In Achtkarspelen hebben we het de laatste jaren vaak over biodiversiteit en duurzaamheid, maar we hebben een probleem en niet alleen in Achtkarspelen. Het levenstempo van de mens en het gebruik van de landbouwgronden is moordend, de vitaliteit van de gronden holt achteruit. Het watergebruik is uit de hand gelopen, de bodem droogt uit op sommige plekken. In dit deel van de aarde consumeren we zo intensief dat de biodiversiteit zwaar onder druk staat, daarom hebben we in Achtkarspelen regels die de elzensingels en dykswallen beschermen. Als een elzensingel wordt gekapt, dient deze elders opnieuw aangeplant te worden volgen vaste voorschriften. Op deze wijze proberen we de biodiversiteit in de gemeente Achtkarspelen te waarborgen. Maar er is meer nodig: we hebben een routeplanning nodig die ons naar een duurzame toekomst leidt. We hebben geen matriarch die ons leidt naar een duurzame toekomst, het is vaak een vorm van vallen en opstaan. Dus de route zal vaak genoeg onderweg bijgesteld moeten worden, soms zullen we wanhopig worden, maar dan is er wijsheid nodig om het einddoel te bereiken. In een welvarend land als Nederland zal er meer geld beschikbaar moeten zijn voor het aanleggen van meer natuurgebieden. In dit geval kan de mens letterlijk op adem komen. We zullen ons minder moeten gedragen als een olifant in de porseleinkast.
